Türkiye [bölüm 4 ]

Dış politika


Vikihaber'de
bu konuyla ilgili haber var:Türkiye ile Suriye arasındaki vize uygulaması kaldırıldı





Osmanlı devleti, Lozan Antlaşması'nı I. Dünya Savaşı'nın galip devletleri ile
eşit koşullarda imzalamış ve milletlerarası alanda, Türkiye adı
altında Cumhuriyet olarak varlığını sürdürmeye devam
etmiştir.
Atatürk
Döneminde dış politikalar


Atatürk; Yurtta Barış,
Dünyada Barış sözü ile uluslararası ilişkilerde Türkiye
Cumhuriyeti'nin resmî politikasının ne olacağını tüm dünyaya
belirtmiştir. Atatürk barışçıl ancak Türk
Milleti'nin çıkarını gözeten bir dış politika izlemiş ve bunun için
döneminde bölge eksenli oluşumlar sağlamaya çalışmıştır. Bunla
hem ülkenin hem ekonomik ve siyasi açıdan Türkiye için önemli olan bölge
ülkelerinin her alanda işbirliği yapmasını sağlayarak Batılı ülkelerin
uygulamaya çalıştığı dış etkiyi kırmayı amaçlamıştır.
Türkiye
ve Milletler Cemiyeti


Türkiye, Milletler Cemiyeti'nin kurucu üyesidir.
Sadabat Paktı


Mustafa Kemal, ölümünden bir yıl önce (8 Temmuz
1937)’de
gerçekleştirdiği Sadabat Paktı ile Ortadoğu ve Kafkaslar'da İran'ı
kendisine asıl muhatap olarak görmüş İran ile
Türkiye'nin bölgesel işbirliği ve ortaklık antlaşması olarak Sadabat Paktı'nın imzalanmasını gerçekleştirmiştir. Türkiye, İran, Irak ve daha
sonra SSCB'nin önerisiyle Afganistan
katılmıştır.^[45]
Sadabat Paktı, II. Dünya Savaşı sonrasında hukûken
yürürlükte kalmıştır ama Atatürk sonrasında unutulmuştur.
Balkan Antantı


1934 de
yapılan Üçüncü Balkan Konferansı' ı sonucu
ortaya çıkan Antant ile birlikte, taraflardan biri Balkanlı olmayan bir
devlet tarafından saldırıya uğrar ve bir Balkan devleti de saldırgana
yardım ederse, diğer tarafların bu Balkanlı saldırgana karşı birlikte
savaşa gireceklerine dair gizli bir protokol de imzalanmıştı.
Atatürk Sonrası
dış politika


Birleşmiş Milletler,
NATO ve AB



Türkiye 1952'den beri NATO üyesidir





Ana madde: Türkiye ve Avrupa Birliği
kronolojisi
Birleşmiş Milletler, Türkiye'nin
aralarında bulunduğu 51 ülkenin katılımıyla 24 Ekim 1945
tarihinde kurulmuştur. Katılın ülke sayısı zamanla artarak günümüzde bu
sayı 190'ı geçmiştir. Türkiye, Birleşmiş Milletler'e ilk üye olan
ülkelerden biridir ve Birleşmiş Milletler ile Kore, Somali, Bosna, Filistin
ve Afganistana
asker göndermiştir. Son olarak da Lübnan'a
asker gönderme kararı almıştır.
Türkiye, Ekim 2008'de 192 ülkeden 151 ülkenin oyunu alarak Birleşmiş
Milletler Güvenlik Konseyi Geçici Üyeliği görevine seçilmiştir. Türkiye;
2 yıllığına bu görevinde, Avusturya
ile birlikte Batı Avrupa'yı temsil etmektedir.
9
Nisan 1949'da
Washington Antlaşması ile kurulan NATO bir kolektif savunma örgütü
olarak bilinmektedir. Kurucu antlaşmanın özellikle 3., 4., ve 5.
maddeleri önemlidir. Bu maddelerle üye ülkeler, ortak savunma için
yeteneklerini geliştirmeye, herhangi bir üyenin toprak bütünlüğü, siyasi
bağımsızlık ve güvenliği tehlikede olduğunda bir araya gelmeyi ve
herhangi birine saldırıldığında bu saldırıya hepsine karşı yapılmış bir
saldırı olarak kabul etmeyi taahhüt etmişlerdir.^[46]
Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişki 40 yılı aşkın bir süreye
dayanır. Avrupa Ekonomik
Topluluğu olarak kurulduğu yıllarda, ortaklık için başvuran Türkiye,
zaman zaman duraklayan ve zorlukla ilerleyen bu ilişkiyi, müzakere
aşamasına kadar sürdürmüştür.
Türkiye
ve Avrupa Birliği


Ana madde: Türkiye-Avrupa
Birliği ilişkileri

Türkiye ile Avrupa Birliği arasında tam üyelik oylamaları hâlen
sürmektedir





DP, 31 Temmuz 1959'da AET'ye ortak üye olmak için topluluk konseyine başvurdu. 27
Mayıs 1960 askeri müdahalesi ve Menderes, Zorlu, Polatkan'ın idamları üzerine Fransa cumhurbaşkanı Charles De Gaulle, Türkiye'nin
üyeliğinin dondurulmasını istemiştir. AT ile görüşmeler Eylül 1959-Ekim
1960'da istişari olarak başladı. Askeri darbe yüzünden görüşmeler 1960'a
kadar kesildi. Türkiye, gümrük birliği hedefiyle görüşmelerde yer aldı.
1963'e kadar görüşmeler yapıldı. 12 Eylül 1963'de Ankara Anlaşması
imzalandı, gümrük birliğine dayalı ve ortak üye olan Türkiye'nin tam
üyeliğini amaçlayan anlaşma idi. 22 Temmuz 1970'de Katma Protokol
imzalandı. Türkiye 25 Aralık 1976'da tek taraflı kararla bütün
yükümlülüklerini dondurdu. 21 Eylül 1979'da iki taraf, ilişkileri 5
yıllığına dondurdu. 6 Şubat 1980'de dışişleri bakanı Hayrettin Erkmen, Türkiye'nin tam üyelik için başvuruda
bulunacağını açıkladı. Ancak, 12 Eylül 1980'deki askeri darbe ile
ilişkiler 6 yıl daha donduruldu. Türk parlamenterlerin üyelikleri
düşürüldü. Avrupa, Türkiye'den demokrasiye
dönüş takvimi uygulamasını istedi. 1986'da ilişkiler tekrar başlatıldı.
1987'de uyum anlaşması yapıldı. 18 Aralık 1989'da AT Komisyonu
Türkiye’nin tam üyelik başvurusu hakkındaki görüşünü açıklamış,
topluluğun 1992'den önce yeni üye kabul etmeyeceğini belirtmiştir. 21
Ocak 1992'de iki taraf arasında teknik işbirliği programı imzalandı. 21
Ocak 1992'de çalışma programı Ankara'da
imzalandı. 6 Mart 1995'de ortaklık konseyi kararında AB'ye Türkiye'nin
gümrük birliği temelinde katılması AP'nin onay
sürecine bağlandı. 2003 yılında Türkiye ile üyelik görüşmeleri başladı,
ancak ucu açıklık ve hazmetme kapasitesi şartları konuldu, üyelik
müzakere başlıkları 2005'de donduruldu. Papa ve Fransa, Almanya
gibi kurucu üyelerin liderleri Türkiye'nin AB'ye girmesinin
imkânsızlığını açıkladılar.