Türkiye [ bölüm 5 ]

Kıbrıs Barış
Harekâtı



Hürriyet Gazetesi'nin 20 Temmuz 1974 tarihli
manşeti.





Ana madde: Kıbrıs Barış Harekâtı
Kıbrıs Barış Harekâtı, 20
Temmuz 1974
tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Garanti Anlaşması'nın
III. maddesine istinaden gerçekleştirdiği askerî harekâtın adıdır.
1878’de Rusya karşısında zor durumda kalan Osmanlı Devleti, Kıbrıs’ın yönetimini
geçici olarak İngiltere’ye verdi. I. Dünya Savaşı’nda da İngiltere, Kıbrıs’a el koydu. 1950’lerin
sonlarında bağımsızlık hareketi başladı ve uluslararası anlaşmalara
dayanan bir Türk-Rum Ortak Devleti kuruldu. Fakat
Rumlar Kıbrıs Türkleri'nin kazanılmış haklarını ellerinden alma ve
Kıbrıs’ın tüm yönetimine el koyma yoluna gittiler. Böylece uluslararası
anlaşmaları ve Anayasayı çiğnediler. Cumhurbaşkanı III.Makarios 1963 yılında devletin kuruluş
antlaşmalarını tek taraflı olarak fessetiğini açıkladı. Böylece Kıbrıs
Cumhuriyeti tarih sahnesinden çekilmiş oldu. Fakat amaç Türkleri adadan
uzaklaştırıp Enosis'i yani adayı Yunanistan'a ilhak etmekti. Türklere ve
Türk köylerine yapılan saldırılar sonucu birçok insan hayatını kaybetti
ve binlerce insan göç etmek durumunda kaldı.
15
Temmuz 1974'te
Yunaistan'da da cunta'nın yaptığı darbe ile Makarios koltuğundan
indirilerek iktidara el konuldu ve geçici bir süre için Nikos Sampson
Cumhurbaşkanlığı’na getirildi. Amaç olan Enosis çalışmaları nedeni ile
Türkiye garantörlük hakkını kullanarak 20
Temmuz 1974
tarihinde adaya müdahale etti.
Türk kuvvetleri 22 Temmuz'da Girne'yi ele
geçirdi. Türk paraşütçüleri Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'nın
Türk kesimine indi. Yunan
birliklerinin Ada’da garantör olarak bulunan Türk birliğine saldırması ise, çarpışmaların Ada
geneline yayılmasına neden oldu. 22
Temmuz akşamı Türkiye, BM Güvenlik Konseyi'nin
ateşkes kararını kabul etti. Türk müdahalesi sonucu Yunanistan'daki
cunta idaresi ve Kıbrıs Nikos
Sampson Hükûmeti de yıkılmıştır.
Ancak 8 Ağustos'ta II.
Cenevre Konferansı'nın yapılmakta olduğu zamanda Türklerin 'iyi
niyet jesti' olarak Limasol ve Larnaka
civarında bir miktar köyü boşaltmış olmalarına rağmen, Millî Muhafız
Alayı ve EOKA-B
işgal ettikleri yerleri tahliye etmedikleri gibi ellerindeki esirleri
de serbest bırakmamışlardır.
Türkiye, Rum-Yunan hükûmetleriyle anlaşmanın mümkün olmadığı kararına
vararak 14 Ağustos'ta başlayıp 16
Ağustos'ta sona eren üç günlük II. Barış Harekatını
gerçekleştirdi. Apar topar ülkeye dönen Başbakan Bülent Ecevit, Milli
Selamet Partisi kanadına ateşkesi kabul etmemeleri halinde hükümetin
bozulacağını ifade etti. Bu ateşkes ile Erbakan'ın planı hayata geçmemiş
oldu. Harekât neticesinde bir taraftan Magosa'ya diğer taraftan Lefke'ye
varılarak Türk tarafının sınırları çizildi. İki harekatta toplam 498
Türk askeri, 70 Kıbrıslı Mücahit ve 270 Kıbrıs Türk’ü şehit oldu.