Mustafa Kemal Atatürk [ Milli Mücadele Bölüm1]

Milli
Mücadele, 1919-1923


Daha çok bilgi için: Kurtuluş Savaşı


Örgütlenme



9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa, 17 Nisan 1919





2 Şubat 1919 tarihinde Mersinli Cemal Paşa Doğudaki Osmanlı
ordularını mütareke koşullarına göre düzenlemek için müfettiş olarak
Anadolu'ya gönderilmişti. İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe ve Fransız Yüksek
Komiseri Amiral Amet, 1919 yılı Kasım ayında Osmanlı hükümetine nota
verdiler. Doğuda Türklerin silahlanıp Hristiyanları öldürdüğünü buna
karşı önlem alınmasını talep ettiler. Mustafa Kemal Paşa, Padişah VI.Mehmet (Vahdettin) tarafından işgal
kuvvetlerinin Yüksek Komiserlerinin verdiği notalar gereğince olağanüstü
yetkilerle donatılarak Vilayet-i Sitte (Altı Vilayet)'deki
Hristiyan ahaliyi korumak için görevlendirildi. 19 Mayıs 1919'da Refet
Bey (Bele), Kâzım Bey (Dirik), 'Ayıcı' Mehmet Arif Bey, Hüsrev Bey (Gerede)lerle beraber Samsun'a çıktı.
Mondros Mütarekesi'nden
sonra Anadolu'da
milisler (Kuvayı Milliye) şeklinde
örgütlenen direniş hareketleri başlamıştı. 22 Haziran 1919'da Rauf Bey (Orbay), Kâzım Karabekir Paşa, Refet Bey (Bele) ve Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ile birlikte Amasya'da yayımladığı genelgeyle "Milletin
istiklâlini yine milletin azim ve kararının kurtaracağını" ilan etti. Kâzım Karabekir Paşa
tarafından Erzurum'da toplanan Doğu İlleri
Müdafaa-i Hukuk Kongresine (Erzurum Kongresi) katıldı.^[16]
Kongre üyelerinin ısrarıyla Osmanlı ordusundan istifa etti ve Kongre
başkanlığına seçildi. 4 - 11 Eylül 1919 tarihleri arasında Sivas Kongresi'ni toplayarak ulusal direnişi yönetecek
olan siyasi yapılaşmayı kurdu. 27 Aralık 1919'da Ankara'da
heyecanla karşılandı. Osmanlı Meclis-i Mebusan'ın Mart 1920'de işgal güçlerince basılması
ve önde gelen vatanperverane mebusların tutuklanması üzerine 23 Nisan
1920'de Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin
açılmasını sağladı. Erzurum mebusu sıfatıyla Meclis
ve Hükûmet Başkanlığına seçildi. TBMM bir kurucu meclis gibi çalışarak
Milli Mücadele'yi yürütecek olan Anadolu hükûmetinin altyapısını kurdu.
Hâkimiyetin
sağlanması



24 Mart 1923 tarihli Time dergisinin kapağı





Merkezi denetimden uzak bulunan Kuva-yı Milliye örgütleri dağıtılarak
düzenli bir ordu oluşturuldu. Milli Mücadele'nin en kanlı çatışmaları,
düzenli orduya katılmayı kabul etmeyen Kuva-yı Milliye gruplarına karşı
verildi. (Bak. Çerkez Ethem Bey).
Ulusal direnişin yayılması ve Sevr Antlaşması'nın direnişle karşılaşması
üzerine İtilaf Devletleri, Yunan ordusunu Anadolu'nun
içlerine sürdü.^{[kaynak belirtilmeli]}
Yunan ordusu İsmet Bey kumandasındaki düzenli birliklerce I.
İnönü (6-10 Ocak 1921) ve II. İnönü (23 Mart-1 Nisan 1921)
Muharebelerinde geri çevrildi. Ancak Yunanlılarının Karahisar
istikametinden büyük hücumunun yapılacağını tahmin edemeyerek Kütahya-Eskişehir (10-24
Temmuz) Muharebelerinde 4. Fırka Kumandanı Yarbay Mehmet Nâzım Bey'in
şehit düşmesi gibi ağır şekilde mağlubiyete uğradı ve Sakarya nehrinin
doğusuna çekilmek zorunda kaldı.
Kütahya-Eskişehir Muharebeleri
sonrasında Büyük Millet Meclisi içinde iktidara yani Mustafa Kemal
Paşa'ya karşı tepkiler artmaya başladı. Bu muhalefeti yöneltenler
ordunun başına geçmesi için Mustafa Kemal Paşa'ya baskı yapmaya başladılar.
Gerçek niyetleri ise O'nu Ankara'dan uzaklaştırmak ve Enver Paşa'nın iktidarını sağlamaktı.Mustafa
Kemal Paşa, 4 Ağustos1921 günü Büyük Millet Meclisi'nde yaptığı konuşmayla
başkumandan olmayı kabul ettiğini ancak başkumandanlığının faydalı
olabilmesi için Meclis'in ordu ile ilgili yetkilerini üç ay süreyle
kendisinde toplayacak bir kanun çıkartılması gerektiğini
açıkladı.Paşa'nın başkumandanlığını isteyenlerin bu şekilde hayalleri
suya düşürülmüş oldu.5
Ağustos 1921 günü oybirliği ile çıkartılan yasa ile Mustafa Kemal
Paşa, TBMM Orduları Başkumandanlığı'na getirildi.^[17]
Mustafa Kemal Paşa,Başkumandanlığa geçmesinin hemen ardından
yayınladığı Tekalif-i Milliye
Emirleri ile halkı ordunun donatılması için seferberliğe çağırdı.12
Ağustos'ta Polatlı'da teftiş yaparken attan
düştü ve kaburga kemiği kırıldı. 23 Ağustos-13 Eylül 1921 tarihlerinde
yapılan Sakarya Meydan Muharebesi'nde
Yunan Ordusu'nun hücum gücü tükendi. Bu zaferden sonra 19 Eylül 1921'de
Büyük Millet Meclisi Başkumandan Mustafa Kemal Paşa'ya Müşir
rütbesi ve Gazi
unvanı verdi.
Sakarya Zaferi'nden bir yıl sonra, 26
Ağustos 1922 sabaha karşı saat 5:30'da Afyon'un
güneyinden başlayan topçu ateşiyle Büyük Millet Meclisi Orduları,Yunan
kuvvetlerine karşı Büyük Taarruz'u başlattı. Yunan
Cephesi bu taarruz ile yarıldı ve Dumlupınar Ovası'na atılan düşman
kuvvetleri 30 Ağustos 1922 günü Dumlupınar
Meydan Muharebesi sonucunda imha edildi. Bu muharebede Başkumandan
Gazi Mustafa Kemal Paşa ordunun başında bizzat savaşa katıldığı için Dumlupınar
Meydan Muharebesi, Başkumandanlık Meydan Savaşı olarak da
anılmaktadır. 9 Eylül 1922'de İzmir'in
kurtuluşu ve Yunan Ordusu'nun imha edilmesiyle "Büyük Zafer"
kazanılmış oldu.
İzmir'de Yunanlıları bozguna uğrattıktan sonra İzmir'e girerken Yunan
komutanının Türk bayrağını çiğnemesine ithafen basması için önüne
serilen Yunan bayrağını yerden alması bilinen bir olaydır.