Mehmet Akif Ersoy Hayatı ve Eserleri (Özet Olarak)
1873
yılında İstanbul'da doğdu, 27 Aralık 1936 yılında aynı kentte öldü.
Babası, Fatih Camii medrese hocalarından Arnavut İpek'li Tahir
Efendi'dir. Ortaöğrenimini Fatih Merkez Rüşdiyesi'nde ve Mekteb-i
Mülkiye İdadisi'nde gördü, bir yandan da Fatih Camisi'ndeki derslere
giderek Arapça ve Farsça öğrendi. Ortaöğrenimini bitirdiği yıl, yeni
açılan Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi'ne girdi, dört yıl süren
öğrenimi sonunda baytarlık (veterinerlik) bölümünü birincilikle bitirdi
(1893). Ziraat Bakanlığı'na memur olarak girdi, dört yıl kadar Rumeli,
Anadolu, Arnavutluk ve Arabistan'da görev yaptı. Bir süre sonra, ek
görev olarak, Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi'nde kitabet dersleri
(1906) verdi. 1908'den sonra, arkadaşı Eşref Edip ile birlikte Sırat-ı
Müstakim (1908) ve daha sonra Sebil'ür-Reşad (1912) dergilerini çıkardı;
bu yıllarda, resmi görevi olan Umur-i Baytariye Müdür Muavinliğinde
çalışırken Darülfünun Edebiyat-ı Umumiye müderrisliğine atandı (1908).
Balkan Savaşı'ndan sonra Umur-i Baytariye şubesindeki görevinden (1913),
ardından Darülfünun'daki (1914) görevinden ayrıldı. Meşrutiyet'in ilk
döneminde, Ziya Gökalp'in öncülüğüyle başlayan "Türkçülük" akımına
karşı, Mısırlı bilgin Muhammed Abduh'un (1849-1905) etkisiyle, "İslâm
birliği" görüşünü benimsedi. Sırat-ı Müstakim ve Sebil'ür-Reşad'da
yayımladığı makaleler, şiirler, çeviriler ve Fatih, Şehzadebaşı,
Süleymaniye, Beyazıt camilerinde verdiği vaazlarla (1912) bu ülküyü
yaymaya çalıştı. Birinci Dünya Savaşı içinde İtilaf Devletleri'ne karşı
Ortadoğu'da bir İslâm Birliği kurma siyaseti güden Almanya'nın çağrısı
üzerine, Harbiye Nezareti'ne bağlı "Teşkilat-ı Mahsusa" tarafından
Berlin'e gönderildi (1914), burada Almanlar'ın eline esir düşmüş
Müslümanlar için kurulan kamplarda incelemelerde bulundu. Dönüşünde yine
birkaç ay kadar da Arabistan'a yollandı, savaş yılları içinde "Bâb ül
Meşihat"e bağlı olarak kurulan "Dâr ül-Hikmet il-İslâmiye"
başkatipliğine atandı (1918). Kurtuluş Savaşı sırasında Kuvayı
Milliye'den yana davranış ve yazılarından dolayı, Dâr ül-Hikmet
il-İslâmiye'deki görevinden atıldı (1920). Anadolu'ya geçerek Birinci
Büyük Millet Meclisi'nde Burdur Milletvekili olarak görev yaptı
(1920-1923); Konya ayaklanmasını önlemek, halka öğüt vermek için
Konya'ya gönderildi. Oradan Kastamonu'ya geçti, Nasrullah Camisi'nde
Sevr Antlaşması'nın iç yüzünü, Kurtuluş Savaşı'nın niteliğini anlatan
coşkulu bir vaaz verdi, bu vaaz Diyarbakır'da basılarak (1921) bütün
vilayetlere ve cephelere dağıtıldı. Yaşamının bu döneminde "İstiklâl
Marşı"nı yazdı (1921). Kurtuluş Savaşı kazanıldıktan sonra İstanbul'a
döndü; çağdaş ve uygar yeni Türkiye'nin kurulması için zorunlu görülen
siyasal ve toplumsal devinim ve devrimleri, kendi inanç ve ülküsüne
aykırı gördüğü için Türkiye'den ayrıldı. Mısır'a gitti, Hilvan'a
yerleşti, Kahire'deki Câmi-ül Mısriyye" adlı üniversitede Türk Dili ve
Edebiyatı müderrisliğine bulundu (1925-1936), bu gönüllü sürgün
döneminde siroz hastalığına tutuldu; sağaltım için döndüğü İstanbul'da
öldü.
Türk edebiyatında "toplum için sanat" akımının başlıca
temsilcilerinden biridir. Halka seslenen,yalın, halkın söyleyiş
özelliklerini koruyan, konusu günlük ya da siyasal olaylardan alınmış,
gerçekçi ve gözleme dayalı, aruz ölçüsü ile lirik-epik, lirik-didaktik
şiirler yazdı.
ESERLERİ:
Safahât, ikinci kitap, Süleymaniye Kürsüsünde (1912)
Safahât, üçüncü kitap, Hakkın Sesleri (1913)
Safahât, birinci kitap (1914)
Safahât, dördüncü kitap, Fatih Kürsüsünde (1914)
Safahât, beşinci kitap, Hâtıralar (1917)
Safahât, altıncı kitap, Âsım (1919)
Safahât, yedinci kitap, Gölgeler (1933)
Safahât, bütün şiirleri I-II (1943, ölümünden sonra)
