Mustafa Kemal Atatürk [ Milli Mücadele Bölüm 2 ]

Barış



Başkumandan Mustafa Kemal Paşa Kocatepe'de.(26 Ağustos 1922)





Kurtuluş Savaşı, 24 Temmuz 1923'te İsviçre'nin
Lausanne
(Lozan) kentinde imzalanan Lozan Antlaşması'yla sonuçlandı. Bu
antlaşma ile Sevr Antlaşması yürürlükten kalkmış, Türkiye Cumhuriyeti
Lozan Antlaşması temelleri üzerine kurulmuştur.
Milli Mücadele sonrasında Türkiye'de iki başlı bir yönetim ortaya
çıkmıştı.^{[kaynak belirtilmeli]}.
TBMM 1 Kasım 1922'de Osmanlı saltanatını lağvedip Vahdettin'i tahttan
indirerek İstanbul hükümetinin hukuki varlığına son verdi. 16 Ocak
1923'te İzmit Hünkâr Kasrı'nda İstanbul'dan
gelen gazetecilerle mülakat yapıldığında Vakit başyazarı Ahmet Emin Bey (Yalman)'in Kürt meselesi hakkında sorusuna
karşı 'Başlı başına bir Kürtlük tasavvur etmektense, bizim Teşkilat-ı Esasiye
Kanunu gereğince zaten bir tür mahalli muhtariyetler teşekkül
edecektir' diyerek Kürtlere özel statü tanımamak için ihtiyatlı davrandı^[18].
8 Nisan 1923'te yayımlanan Dokuz
Umde ile Gazi Mustafa Kemal yeni rejimin temelini oluşturacak olan Halk Fırkası'nın
temellerini attı. Nisan ayında yapılan İkinci Meclis seçimlerine sadece
Halk Fırkası'nın
katılmasına izin verildi. Mebus adayları fırkanın genel başkanı
sıfatıyla Gazi Mustafa Kemal tarafından belirlendi.
25 Ekim 1923 günü aynı anda hem Başbakanlık hem de İçişleri Bakanlığı
görevlerini yürüten Fethi Bey,İçişleri Bakanlığını bıraktığını
açıkladı. Aynı gün Meclis İkinci Başkanlığı görevini yapan Ali Fuat Paşa'da ordu müfettişliğine atandığı için
görevinden ayrıldı. Bu iki boş koltuk için yapılan seçimleri Gazi
Mustafa Kemal'e muhalif olan milletvekilleri kazandı. Meclis İkinci
Başkanlığına Rauf Bey,İçişleri Bakanlığına
Sabit Bey seçildiler. Bu durumdan hoşnut olmayan Gazi Mustafa Kemal, 26
Ekim 1923'te Başbakan Fethi Bey'den "Erkan-ı Harbiye Umumiye Riyaseti
Vekili" Fevzi Paşa'nın dışında hükümetin istifa
etmesini ve istifa edenlerin yeniden seçilirlerse görevi kabul
etmemesini istedi. Böylece bir hükümet krizi yaratılmış oldu. Yeni
bakanlar kurulu üyelerinin 29 Ekim günü seçileceği duyuruldu.
Bu gelişmeler üzerine "Cumhuriyet İlanı" ile işi kökünden çözmeye
karar veren Gazi Mustafa Kemal 28 Ekim 1923 gecesi Çankaya'da İsmet Paşa ve bazı kimseleri toplantıya çağırdı
ve "Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz." diyerek kararını açıkladı.
Misafirlerin ayrılmasından sonra İsmet Paşa'yı alıkoydu ve birlikte, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda gerekli
değişikliği sağlayacak önergeyi hazırladılar. 29 Ekim 1923 Pazartesi
günü Halk Fırkası
Meclis Grubunda, Bakanlar Kurulunun oluşturulması konusunda tartışıldı.
Sorun çözülemeyince, Gazi Mustafa Kemal'den düşüncelerini açıklaması
istendi. Gazi Mustafa Kemal, bunalımdan çıkış yolunu Anayasanın
değiştirilmesi zorunluluğu ile açıkladı. Cumhuriyetin ilanını hedefleyen
tasarıyı da grubun bilgisine sundu. Tasarının parti grubunda kabulünden
sonra aynı akşam saat 18.00'de TBMM Genel kurul toplantısı başladı.
Anayasa Komisyonu'nun değişiklik ile ilgili rapor ve önergesi genel
kurulun onayına sunuldu ve 29 Ekim 1923 Pazartesi akşamı saat 20.30'da
milletvekillerinin alkışları ve "Yaşasın Cumhuriyet" sadâları ile Türkiye Cumhuriyeti
ilan edildi.